Wanneer je opgroeit in bij ouders met psychische problemen of een verslaving, is de kans groot dat je op de een of andere manier te maken hebt gehad met afwijzing van jouw behoeftes en verlangens. Waarschijnlijk deden je ouders dat niet bewust, maar ze waren in beslag genomen door hun eigen problemen, en hadden geen of onvoldoende ruimte voor jou. Hoe ontwikkelt dit zich in je verdere leven?
Boos op mezelf
Ik heb soms van die dagen dat ik het gevoel heb dat het allemaal aan mij ligt. Niet vanuit slachtofferschap, maar meer een stemmetje in mijn hoofd dat me op mijn kop geeft voor dingen waar ik geen of weinig invloed op heb. Bijvoorbeeld een hond die in volle vaart tegen me opspringt, terwijl ik in het bos aan het hardlopen ben. Een grote bruine labrador van dertig kilo. Het is een gebied waar honden aangelijnd moeten zijn. Ik schrik ervan en verlies mijn evenwicht. In mijn achterhoofd zegt dat stemmetje: “Stel je toch niet zo aan.” Het voelt alsof ik iets verkeerd doe, waardoor die hond hard op me af rent en ik ervan schrik.
Later op de dag botst in de supermarkt een man tegen me op. Hij zegt nogal bot: “Kun je niet uitkijken?” Mijn eerste, bijna automatische reactie is: “O, sorry.” Daarna ben ik boos op mezelf dat ik mijn excuses aanbied voor iets wat niet mijn fout is.
Mijn man loopt met een strak gezicht rond (denk ik te zien). Ik ga extra lief doen en vraag me af: “Komt het door mij?” Mijn zoon is chagrijnig en ik denk: “Ik heb iets verkeerd gedaan, waardoor hij nu niet blij is.”
Interne criticus
Inmiddels weet ik waar dat gevoel vandaan komt. ‘Het ligt aan jou,’ ‘Je kunt niks,’ ‘Dat lukt je nooit’ zijn uitspraken die ik veel van mijn vader hoorde, al van heel jongs af aan. En omdat ik het zo vaak hoorde, ben ik het gaan geloven. Ik ben mezelf gaan afwijzen. Je zou kunnen zeggen dat ik het heb ingeslikt. Zelfs nu mijn vader is overleden, zit hij af en toe nog steeds in mijn hoofd. Ik heb geleerd om milder te zijn, maar op slechte dagen neemt mijn criticus het over. Wil je meer weten over je interne criticus? Lees dan mijn blog op https://dehelendeweg.com/kenmerken-volwassen-kopp-kind/de-interne-criticus/.
Afwijzing
Zo vaak zie ik dat een cliënt die is opgegroeid met een ouder met een psychische aandoening of een verslaving het zichzelf kwalijk neemt dat hij zijn ouders niet heeft kunnen redden. Als jong kind probeer je je ouders te redden. Je probeert ze gelukkig te maken en probeert te zorgen dat het goed met ze gaat. Tot je op een zeker moment tot de conclusie komt dat dat niet lukt. En op onbewust niveau geef je jezelf de schuld. Wanneer je zo jong bent, kun je dat niet in perspectief zien. En wanneer je opgroeit in deze omstandigheden, groeit het schuldgevoel met je mee. Je gaat jezelf afwijzen. Kleine of grote gebeurtenissen die je meemaakt komen door jou. Je geeft jezelf de schuld van je pijn. Je hebt verdriet en geeft vervolgens jezelf ervoor op je kop. Je wijst af hoe je je voelt.
Meestal heeft het met grensoverschrijding of afwijzing te maken. Een vrouw die seksueel geweld heeft meegemaakt, en zegt: “Ik had teveel gedronken. Ik had beter moeten weten.” Zoals ze als kind van haar vader leerde: “Het ligt aan jou dat ik ongelukkig ben.” Een man die zich schaamt wanneer hij zich terugtrekt als een kluizenaar na een dag werken. Hij kan eenvoudigweg niet anders. Zijn voelsprieten staan altijd aan richting zijn omgeving, zoals hij dat gewend was bij zijn psychotische moeder. En nu geeft hij zichzelf er ongenadig van langs. Omdat hij doet wat hij nodig heeft om weer bij zichzelf te komen, in plaats van zich sociaal wenselijk te gedragen.
Eenzaamheid en schuld
Wat me erin raakt is de eenzaamheid en de gevoelens van schuld die mensen ervaren in wat ze overkomen is. Dat ze het vaak met niemand durven delen, uit schuldgevoel en schaamte. Terwijl ze geen schuld hebben aan de psychische aandoening van hun vader, of de verslaving van hun moeder. Wanneer het niet gezien en ontmoet worden in hun behoefte maar lang genoeg aanhoudt, ga je vanzelf geloven dat je de nare ervaringen die je overkomen aan jezelf te danken hebt.
Door de afwijzing die ze hebben ervaren, gaan ze op den duur zichzelf afwijzen. Toen mijn cliënte vertelde over het seksueel geweld dat ze heeft meegemaakt, ontroerde het me dat ze het met haar beste vriendin had gedeeld. Ze had een jaar gewacht, voordat ze het durfde. Maar ze heeft uitgereikt. Ze heeft ervoor gekozen om niet langer te zwijgen in eenzaamheid, maar te vragen: “Mag ik je vertellen wat ik heb meegemaakt? En wil je me dan troosten?” Ze heeft ervaren dat ze gezien en gehoord werd, dat haar vriendin er voor haar was.
Uitreiken vraagt moed
We hebben het zo nodig dat mensen om ons heen tegen ons zeggen: “Wat er met je gebeurd is, is echt heel pijnlijk en verdrietig. En het was niet jouw schuld.” Omdat we onszelf zo vast kunnen draaien in onze eigen denkcirkels. Vaak komen we daar niet in ons eentje uit. De stap die we dan wel zelf moeten nemen, is aan iemand vertellen wat er is gebeurd. Hoe moeilijk dat ook is. Voorbij de angst voor afwijzing. Hoeveel drempels je ook over moet, hoezeer je in het verleden ook gekwetst en afgewezen bent. Via de ander kun je ook leren dat je welkom bent met je pijn. Dat er met zachte ogen naar gekeken mag worden. Zo kunnen we leren met mildheid naar onszelf te kijken.
0 Reacties